Είναι μεγάλη η χαρά μας και νοιώθουμε ιδιαίτερη τιμή που όλοι εσείς ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και όχι μόνο μας τιμάτε με την παρουσία σας, αλλά και λαμπρύνετε τη σημερινή μας εκδήλωση. Σας ευχαριστούμε θερμά που παρευρίσκεσθε και ευχαριστούμε επίσης……………………………… που μας έδωσε την ευκαιρία και τη χαρά να συναντηθούμε όλοι απόψε εδώ.
Το Λύκειο των Ελληνίδων, όπως όλοι ήδη γνωρίζετε έχει μακρά παράδοση, υψηλούς στόχους, τεράστια δράση και ανεκτίμητο δημιουργικό έργο από την ίδρυσή του το 1911 μέχρι σήμερα που ακμάζουν 50 παραρτήματα σ’ όλη την Ελλάδα και 16 σε μεγάλες πόλεις του εξωτερικού.
Το Λύκειο των Ελληνίδων Λαμίας, βεβαίως, κινείται στην ίδια τροχιά σκοπών και δραστηριοτήτων, δηλαδή τη διατήρηση της πολιτισμικής παράδοσης του λαού μας. Προς το σκοπό αυτό φροντίζει για τη διάσωση και τη διάδοση των παραδοσιακών εθνικών μας χορών, για την καταγραφή των δημοτικών τραγουδιών και για τη συλλογή και διαφύλαξη αυθεντικών ενδυμασιών και κοσμημάτων. Ομοίως και για την αναπαραγωγή με ακρίβεια αντιγράφων που εξυπηρετούν τις ανάγκες των χορευτικών τμημάτων.
Το Λύκειό μας της Λαμίας από την αρχή της ίδρυσής του το 1974 και σύγχρονα με τη συγκρότηση του χορευτικού τμήματος επιδόθηκε σε έναν αγώνα, που δε σταμάτησε από τότε μέχρι σήμερα, για να δημιουργήσει παράλληλα και Ιματιοθήκη με παραδοσιακές φορεσιές και με κόπους, θυσίες και πολλούς συνδυασμούς, κατάφερε να αποκτήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα Ιματιοθήκη που σήμερα περιλαμβάνει αρκετά αυθεντικά κομμάτια από όλα τα διαμερίσματα της χώρας μας και πάρα πολλά πιστά αντίγραφα παραδοσιακών ενδυμασιών που συνοδεύουν τα χορευτικά τμήματα στις παραστάσεις τους στην πόλη μας, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Οι παραδοσιακές φορεσιές αποδεικνύουν το λαϊκό πολιτισμό, την καλαισθησία, τις χειροτεχνικές ικανότητες του λαού μας, τη φαντασία και την αγάπη του για το ωραίο. Και το σημαντικότερο, επιβεβαιώνουν τη συνέχεια της ζωής του έθνους. Αποτελούν εξέλιξη στοιχείων της αρχαίας ενδυμασίας, και περισσότερο της βυζαντινής, με αναπόφευκτες επιδράσεις ιδίως από τα τέλη του 19ου αιώνα από τη Δύση. Συνδέονται στενά με ποικίλες εκφράσεις του λαϊκού πολιτισμού μας και αντανακλούν τα βιώματα της λαϊκής ψυχής.
Αυτό τον πλούτο και την ομορφιά της παραδοσιακής εθνικής φορεσιάς θελήσαμε να κάνουμε ευρύτερα γνωστά και στους συμπολίτες μας της Λαμίας, αλλά και έξω απ’ αυτήν, με την έκδοση ενός συλλεκτικού Λευκώματος – Ημερολογίου που τολμήσαμε να πραγματοποιήσουμε και σας το παρουσιάζουμε σήμερα. Γιατί τα στοιχεία που αποτελούν την παράδοση είναι στοιχεία ζωντανά, είναι βιώματα, που δεν πρέπει να απευθύνονται μόνο σε λίγους μυημένους ή να κρύβονται πίσω από πόρτες και μέσα σε ντουλάπες, αλλά πρέπει να γίνονται κτήμα όλων, να γίνονται ευρύτερα γνωστά, για να μπορούν να εκτιμηθούν και να λειτουργήσουν ως φορείς πολιτισμού, και για να μπορούν να συντελέσουν σε νέα δημιουργία. Κι έπειτα πώς να εκτιμήσει κανείς και να αγαπήσει κάτι που δε γνωρίζει;
Το Λεύκωμα-Ημερολόγιο που σας παρουσιάζουμε σήμερα είναι ένα αφιέρωμα στις παραδοσιακές φορεσιές της Ιματιοθήκης του Λυκείου μας.
Πρόκειται περί βιβλίου με κείμενα και πολλές πληροφορίες. Αποτελεί σημείο αναφοράς στο ειδικό θέμα που πραγματεύεται, δίνει πλούσιες και πολύ σημαντικές πληροφορίες και δικαιούται να φυλάγεται για πάντα στη βιβλιοθήκη μας. Αλλά είναι και Λεύκωμα με πλούσια φωτογράφηση σε διάφορα τοπία και χώρους της Λαμίας και της περιοχής. Κάθε φορεσιά περιγράφεται αδρομερώς δίπλα στην αντίστοιχη φωτογραφία: από τι αποτελείται, το συμβολισμό ορισμένων στοιχείων, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα κοσμήματα και τα επί μέρους εξαρτήματα με την παραδοσιακή τους ορολογία, για την οποία υπάρχει στο τέλος του βιβλίου επεξηγηματικό γλωσσάριο. Φυσικά, είναι και Ημερολόγιο διηρημένο κατά εβδομάδα και με σημειωμένες τις σημαντικότερες γιορτές.
Με θάρρος και αισιοδοξία και κυρίως με την πεποίθηση ότι θα προσφέρουμε κάτι πολύ ενδιαφέρον και πολύ σημαντικό στην πόλη μας, προχωρήσαμε στην υλοποίηση.
Εδώ συνέβαλαν αποφασιστικά και καθοριστικά τα παιδιά μας, οι μαθητές μας των χορευτικών τμημάτων, που ντύθηκαν με καμάρι και χαρά τις φορεσιές και φωτογραφήθηκαν, μέσα στον Ιούλιο μήνα με τη ζέστη και με τα χοντρά μάλλινα, αλλά και με το γέλιο και την προθυμία τους, με το κέφι και τα όμορφα νιάτα τους. Αγόγγυστα τρέχαμε όλοι μαζί σε διάφορες γωνιές της Λαμίας, στην Υπάτη, στον Αχινό και στην Αγία Μαρίνα για να προβάλλουμε και τις ομορφιές του τόπου μας.
Τα καμαρώσαμε όλα αυτά τα παιδιά και θα τα καμαρώσετε κι εσείς μέσα από τις σελίδες του Λευκώματος. Όλα τα ονόματα αναφέρονται στο τέλος του βιβλίου με αλφαβητική σειρά. Τα ευχαριστούμε θερμά, από την καρδιά μας, που κατέστησαν δυνατό αυτό μας το εγχείρημα και έχουμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας ένα πανέμορφο και πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, να μείνει για πάντα στη βιβλιοθήκη μας, να το ξεφυλλίζουμε και να το συμβουλευόμαστε για κάτι που μας ενδιαφέρει σχετικά με το θέμα του, γιατί αποτελεί βιβλίο αναφοράς, αποτέλεσμα πολύμηνης μελέτης και έρευνας.
Επί τη ευκαιρία αναφέρω ότι εντελώς πρόσφατα η Ιματιοθήκη μας απέκτησε ένα κόσμημα πραγματικό, τη φορεσιά της Υπάτης, την «κόκκινη φανέλα», όπως χαρακτηρίζεται, σε οκτώ κομμάτια, οκτώ φορεσιές δηλαδή, δωρεά των παιδιών της αείμνηστης Ασπασίας Δασκαλοπούλου, εις μνήμην της μητέρας τους και προέδρου του Λυκείου μας επί 27 χρόνια, η οποία και καταγόταν από την Υπάτη.
Η φορεσιά της Υπάτης είναι μια σχεδόν δωρική στην απλότητά της φορεσιά, δυναμική και μεγαλόπρεπη. Η κόκκινη φανέλα είναι ένα ολόσωμο μάλλινο φουστάνι που αποτελείται από το πανωκόρμι και τη φούστα. Το πανωκόρμι είναι χωρίς μανίκια και ανοιχτό μπροστά για να φαίνεται το άσπρο πουκάμισο και τα χρυσά και ασημένια στολίδια, φλουριά και γιορντάνια. Η φούστα, ραμμένη πάνω στο πανωκόρμι, στενή στη μέση και φαρδιά κάτω με πυκνό πλισέ είναι μακριά ως τους αστραγάλους. Ξεχωριστή χάρη δίνει η ποδιά που φτάνει σχεδόν μέχρι τη βελουδένια λουρίδα της φούστας.
Η φορεσιά που κατ’ εξοχήν θεωρείται τοπική στην περιοχή μας είναι η Βλαχοπούλα, η φορεσιά της Αταλάντης, εντυπωσιακή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, το σιγκούνι ή σαγιά, από χοντρό μάλλινο ύφασμα, κεντημένο πυκνά με μεταξωτά κορδονάκια, την ποδιά, από βελούδο συνήθως σε χτυπητό κόκκινο χρώμα, κεντημένη με τυπικά σχέδια και λουλούδια. Στο κεφάλι φοράνε τη γάζα, μαντήλι άσπρο, μεταξωτό. Πάνω απ’ αυτό δένεται κορδέλα με στρογγυλές άσπρες φούντες, που στολίζει όμορφα το πρόσωπο. Ιδιαίτερο κόσμημα είναι η αρμάθα με τα φλουριά, που λέγεται και αρμάθι ή ψάθα. Είναι πλέγμα δικτυωτό με χάντρες και πολλές σειρές νομίσματα, τα φλουριά, που καλύπτει το στήθος και την κοιλιά και θυμίζει αρχαίο θώρακα.
Μία, κατά την άποψή μας, απόλυτη καινοτομία για ημερολόγιο του είδους του και συγχρόνως πολύ ενδιαφέρουσα, είναι η αναφορά στον κάθε μήνα ξεχωριστά με ένα μικρό κείμενο που περιλαμβάνει ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, γιατί η παράδοση δεν είναι μόνο εικόνα και υλικά αντικείμενα, αλλά είναι και λόγος, είναι ιστορία και λαογραφία, είναι και η βιοσοφία του λαού μας. Τη σελίδα αριστερά του κειμένου κοσμεί απεικόνιση του συγκεκριμένου μήνα από ψηφιδωτά που βρέθηκαν το 1961 σε ρωμαϊκό σπίτι του 5ου μ.Χ. αιώνα στο Άργος και τα οποία έχει αναπαράγει ο γνωστός Λαμιώτης ζωγράφος και χαράκτης Παναγιώτης Γράββαλος.
Κλείνοντας το βιβλίο, χαιρόμαστε το εξώφυλλο, βαρύτιμο με το βυζαντινό βαθυκόκκινο χρώμα του βελούδου και πάνω σ’ αυτό τα κοσμήματα – καρφίτσες από τη φορεσιά του Τρίκερι κοντά στο Βόλο.
Είναι ένα βιβλίο ιδιαίτερο, πολυτελές, προσιτό για την αξία του και, επομένως, πολύ κατάλληλο και για δώρο. Είναι ένα Λεύκωμα πολυσήμαντο για την πόλη μας, για τα ωραία τοπία που προβάλλονται, για τα παιδιά μας που φωτογραφήθηκαν και για τις υπέροχες φορεσιές της Ιματιοθήκης του Λυκείου μας, χειροπιαστές μαρτυρίες της ενδυματολογικής παράδοσης του λαού μας.
Σημειωτέον ότι οι φορεσιές αυτές φυλάσσονται και εκτίθενται στο ιδιόκτητο κτίριο του Λυκείου μας στην «Αίθουσα Ασπασία Δασκαλοπούλου» στην οδό Κοντοπούλου, η οποία αίθουσα εξελίσσεται σε χώρο μουσείου επισκέψιμο. Πέρυσι αρκετά σχολεία ξεναγήθηκαν και γνώρισαν από κοντά τη λαϊκή τέχνη της παραδοσιακής φορεσιάς.
